بهبود کیفیت ترجمه تخصصی و علمی

با استناد به اینکه ترجمه تخصصی متناظر با ترجمه متون علمی است، برخورداری از دانش تخصصی یک ضرورت است. ترجمه دقیق متون تخصصی مستلزم دانش عمیق و جامع از زبان مبدا و مقصد و همچنین داشتن اطلاعات پایه ای در رابطه با موضوع متن می باشد. بنابراین آنچه مسلم است این است که جهت انجام ترجمه ای تخصصی و مفهومی مترجم می بایست در زمینه مربوطه دارای تحصیلات آکادمیک باشد. به عنوان مثال پر واضح است که یک مترجم دانش آموخته رشته حسابداری، در زمینه ترجمه تخصصی حسابداری بر مترجمی که از دانش حسابداری بی بهره می باشد، ارجح است و چنین مترجمی می تواند با درک مفاهیم تخصصی مقاله، ترجمه ای مفهومی از خود بر جای گذارد. در ادامه به تبیین چند مورد از تکنیک های ترجمه تخصصی خواهیم پرداخت.

صراحت و دقت دو رکن مهم در ترجمه متون تخصصی هستند که طی آن معنی دقیق متن اصلی منتقل می شود. جملات مبهم و غیر صریح مهمترین مشخصه متون ادبی هستند و بدون شک در ترجمه تخصصی نمی توان جایی برای این قبیل جملات متصور شد و دقیقا این همان سخت ترین وظیفه ای است که بر دوش مترجمان متون تخصصی قرار گرفته است. گاهی پیدا کردن کلمه صحیح و معادل چالش برانگیز است و گاهی نیز منجر به تکرار بیش از حد در متن می شود، چرا که مترادف های برخی کلمات ماهیت مبهم داشته و عمدتا برای متون ادبی مناسب هستند. اجتناب از تکرار نیز گاهی بسیار دشوار است و به همین دلیل مترجم باید از پس زمینه علمی برخوردار باشد تا بتواند بی آنکه تغییری در معنی و مفهوم متن ایجاد نمایند، با کلمات بازی کند.

یکی از قابلیت های متداول بین مترجمان تخصصی، توانایی تصحیح اشتباهات کوچک در متن اصلی است زیرا مترجمان همان افرادی هستند که کل متن را به دقت می خوانند. اشتباهات رایج در آثار تخصصی به شرح زیر هستند: ناهمخوانی بین اعداد مندرج در جداول، نمودارهایی که متفاوت از آن چیزی هستند که باید نشان دهند و یا جداولی که دارای نمادهای نامشخص هستند. در چنین شرایطی بهترین توصیه این است که مترجم در داخل پرانتز و یا در پاورقی اشتباهات را تصحیح نماید.

اگر زبان تحت ترجمه از ویژگی های لغوی و دستور زبانی متفاوتی برخوردار است، لازم است ساختار جمله در هم شکسته و کل جمله از نو نوشته شود. به عنوان مثال، زبان های دارای دستور زبان و قوانین صرف پیچیده مانند زبان روسی و آلمانی دارای زنجیره ای از جملات مستقل و وابسته و همچنین چندین پیش واژه (مرجع) و پس واژه هستند و با این حال کماکان کل مفهوم جمله آشکار و قابل درک است. از سوی دیگر چنین ساختاری در زبان انگلیسی عملا غیر ممکن است. در چنین شرایطی مترجم باید تغییراتی در ساختار و مفهوم ایجاد نماید و دقیقا در همین موارد، تلاش برای حفظ معنی دقیق به مثابه یک چالش واقعی خواهد بود. یکی از بهترین تکنیک هایی که می توان در چنین شرایطی استفاه کرد تکنیک تفسیر است؛ تفسیر به معنی بازنویسی معنی و مفهوم متن یا مطلب با استفاده از کلمات دیگر است.

برای اینکه حاصل کار، ترجمه ای تخصصی و بی نقص باشد مترجم باید تا حد امکان از اطلاعات کافی برخوردار باشد. مطالعه آخرین کتب و مجلات تخصصی کمک بسزایی به بهبود مهارت های ترجمه می نمایند. اولا، با واژگان و سبک این نوع از آثار آشنا می شوید. دوما با پژوهشگران و دستاوردهای اخیر آشنا شده و اطلاعات به روز کسب می نمایید که این به شما کمک می کند مفاهیمی را که قصد ترجمه آنها را دارید به راحتی درک نمایید. برای کسب تجربه بیشتر در حرفه ترجمه می توانید چند مقاله بنویسید و یا مقالاتی را تهیه کرده و آنها را به زبان های دیگر ترجمه نمایید. این ایده برای افراد تازه کاری که به دنبال کسب تخصص و مهارت بیشتر در ترجمه تخصصی هستند بی نظیر است. به خاطر داشته باشید هر چه در مورد جزئیات یک موضوع از تخصص و مهارت بیشتری برخوردار باشید به همان اندازه پژوهش، نگارش و فعالیت در مقام متخصص آسان تر خواهد بود.

در حوزه علوم قطعا با تعداد زیادی از اعداد، فرمول ها، نمودار ها و نمادها مواجه خواهید شد که نباید در فرآیند ترجمه آنها را نادیده بگیرید. اگر مترجم از عدد یا نماد نادرستی استفاده نماید این احتمال وجود دارد که مفهوم کل صفحه یا حتی کل فصل تغییر یابد. برای اجتناب از این موضوع، مترجم باید موضوع تحت ترجمه را به خوبی درک کرده و با آن آشنا باشد. افزون بر این، مترجم باید توجه ویژه ای به موارد کوچک و به ظاهر کم اهمیت داشته باشد. این امر مستلزم شکیبایی و مهارت هایی تحلیلی است: همان صفاتی که برای هر مترجم تخصصی یک ضرورت انکار نشدنی هستند. توجه و دقت به اعداد و ارقام بویژه در تکنیک های ترجمه تخصصی حسابداری دارای اهمیت زیادی است.

بعد از پایان ترجمه، ابتدا باید خود مترجم و سپس یک مترجم دیگر متن را بازخوانی نمایند. بهتر آن است که از سایر مترجمانی که در این حوزه تجربه کافی دارند درخواست نمایید. در این صورت کلیه اشتباهاتی که شاید خود مترجم متوجه آنها نشده باشد تصحیح می شوند. در صورتی که برخی از مفاهیم متن اصلی برای شما مبهم و قابل درک نباشد، می توانید از مترجم دیگر و یا حتی در صورت امکان از خود مشتری سوال کنید. اینکه از دیگران اطلاعات بخواهید به مراتب بهتر از تحویل کار ضعیف و مبهم است.

در حوزه علوم با متون و اسناد مختلفی مواجه خواهید شد که هر یک از آنها به میزان متفاوتی از رسمی بودن نیاز دارند. اگر قصد ترجمه آثار دانشگاهی را دارید، باید از سبک پیشرفته، جملات پیچیده بیشتر و در عین حال از لغات ساده و پیش پا افتاده کمتری استفاده نمایید. از سوی دیگر، اگر متن ترجمه مربوط به دفترچه راهنما یا راهنمای مصرف دارو است، ترجمه باید غیر رسمی باشد. چرا که این قبیل متون توسط افراد معمول یا افرادی که به تازگی وارد این حوزه تخصصی شده اند مطالعه می شوند و دقیقا به همین دلیل نوع زبان کاربردی باید قابل دسترسی و قابل درک باشد.