تاریخچه ای در مورد Iran و Persian
این بحث به ظاهر ساده است و هر نوآموز سر درس انگلیسی در همان یکی دو جلسه اول می نویسد:
Our country is Iran. We are Iranian
ممکن است در مورد ترجمه "ایران" و " ایرانی" بلافاصله و به طور خودکار واژه های Iran و Iranian را به کار برد. ولی قضیه به این سادگی ها هم نیست؛ مقداری پیچیدگی دارد و ظرافت هایی در آن است. و چون شکل های مختلف واژه های "ایران"، "ایرانی" و "فارسی" در کار ترجمه تخصصی زیاد پیش می آید، بد نیست قدری از پیچیدگی های موضوع را بشکافیم.
ما از آغاز تاریخ، کشور خود را "ایران" خوانده ایم؛ انگلیسی زبان ها هم وطن ما را قرن ها Persia خوانده و خودمان را هم Persians نامیده اند. واژه های Persia و Persian در کهنترین متون زبان انگلیسی به اواخر قرن هجدهم بر می گردد، آن هم در ارتباط با نظریه های یک زبان شناس انگلیسی به نام سر ویلیام جونز در مورد شاخه زبان های ایرانی در خانواده زبان های هند و اروپایی. جهانگردان بریتانیایی تا همین اواخر وطن ما را Persia می خوانند و بسیاری از آن ها هنوز هم می خوانند.
در دهه 1310، در دوران سلطنت پهلوی اول، دولت تصمیم گرفت برای رفع این دوگانگی فکری بکند و از جهانیان خواست کشور ما را ایران بخوانند و نه Persia، و ما از آن زمان به بعد سال ها شده بودیم the kingdom of Iran و بعد از انقلاب هم شدیم the Islamic republic of Iran. حالا دیگر سازمان ملل متحد و محامع بین المللی همگی مارا Iran و به صورت اختصاری IRN می شناسند.
ولی این پایان ماجرا نیست و ظهور Iran به کاربرد Persia در مطبوعات و محافل مغرب زمین خاتمه نداد و حال ابهامی نسبت به این دو واژه در اذهان بوجود آمده است که هنوز هم ادامه دارد.
موارد به کار گیری Iran و به کارگیری Persian در حین ترجمه متن
1-ایران رسمی و دولتی را Iran ترجمه می کنیم و آنچه به این نهاد رسمی مربوط می شود Iranian یا به صورت ضمیر ملکی of Iran می خوانیم.
- دولت ایران the Iranian government یا the government of Iran
- بانک مرکزی ایران the central bank of Iran
- پول ایرانی Iranian money
2-آنچه به هنر و فرهنگ و تمدن و زبان ایران مربوط می شود، بهتر است به Persian ترجمه شود.
- قالی ایرانی Persian carpet
- سیری در هنر ایران a survey of Persian art
- ادبیات ایران Persian literature
3-برای زبان فارسی بهتر است Persian به کار برده شود.
- فرهنگ فارسی-اسپرانتو the Persian-esperanto dictionary
- زبان فارسی دری Dari Persian
- ترکان پارسی گو Persian-speaking truks
4-در برخی مواردناچار هستیم به هنگام ترجمه سفرنامه های قرون گذشته، Persian را به "فارس" ترجمه کنیم و نه "ایرانی"
I came across some Persians in shamakhi
در شماخی به تعداد فارسی بر می خوردم.
منبع: کتاب از پست و بلند ترجمه نوشته کریم امامی