کسری 1520 میلیارد تومانی دانشگاهها/ انتقاد از رستوران‌داری دانشگاهها!
معاون اداری، مالی وزارت علوم درباره کسری اعتبار دانشگاه‌های کشورگفت: امروز براساس اطلاعات دقیق دانشگاه‌های کشور 1520 میلیارد تومان کسر اعتبار دارند.
به گزارش خبرگزاری مهر، دکتر محمد حسین امید معاون اداری مالی وزارت علوم با حضور در برنامه حذف و اضافه به بررسی بودجه دانشگاهها پرداخت. پرسش پیامکی برنامه «حذف و اضافه» اینگونه طرح شد: "به نظر شما مشکل اصلی کمبود بودجه دانشگاهها چیست؟ 1) تکیه بر بودجه دولتی و نفتی، 2) عدم توجه به بودجه‌های کاربردی و درآمدزا".
8400 میلیارد تومان بودجه پیش بینی شده وزارت علوم در سال جدید
معاون اداری مالی وزارت علوم گفت: ما امسال بر اساس توافقی که با کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در وزارت علوم داشتیم، مدلی طراحی کردیم به نام مدل "سرانه". براساس این مدل، استاندارد هزینه‌های تربیت یک دانشجو را در مقاطع، بخش ها و رشته‌های مختلف و برای تمام هزینه‌های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، رفاهی و خدماتی استخراج کردیم.
وی افزود: لذا براساس تعداد دانشجویی که امروز در دانشگاه‌های دولتی ما قرار دارند، چیزی حدود 8400 میلیارد تومان اعتبار لازم بود تا دانشگاهها بتوانند بصورت استاندارد دانشجو تربیت کنند.
در سال جدید 65 درصد بودجه دانشگاهها داده می شود
معاون وزیر علوم افزود: اما امسال با توجه به مشکلاتی که دولت در تنظیم لایحه بودجه داشت و مشکلات درآمد نفتی که پیش آمد، علی رغم لطفی که به وزارت علوم شد و رشد بودجه ما نسبت به میانگین خیلی بیشتر بود، باز از این 8400 میلیارد تومان تنها 5000 میلیارد تومان تحقق پیدا می‌کند. یعنی اینکه 65 درصد پول مورد نیاز دانشگاهها به آنها داده می‌شود. یعنی همه روسای دانشگاه ها برای بودجه های خود هم در سال جاری و هم در سال آینده با مشکل مواجه خواهند بود.
طرح وزارت علوم برای تامین بودجه از سوی دانشگاه مادر هر استان
امید افزود: اینکه دانشگاهها صرفا به این بودجه دولتی وابسته نباشند، اتفاقا بحث درستی است. اما این نیاز به این دارد که شرایط اجتماعی برای این کار آماده شود. در وزارت علوم بحث‌های زیادی در این باره شده است. ما طرح آن را هم داریم که حداقل در هر استان یک دانشگاه مادر بتواند نیازهای خود را تأمین کند. این اجازه به آنها داده شود که بروند خودشان بودجه را تأمین کنند.
دانشگاه‌های ما رستوران‌داری و هتلداری می‌کنند!
معاون اداری، مالی وزارت علوم خاطرنشان کرد: امروز دانشگاه‌های ما متولی علم، آموزش، پژوهش، رفاه و خدمات هستند. یعنی ما در کنار علم، رستوران‌داری و هتلداری هم می کنیم. طبیعتا کیفیت هم کم می‌شود. دانشگاه‌های برتر دنیا این کار را نمی‌کنند. اگر دولت می‌خواهد نیازهای رفاهی دانشجویان را تأمین کند، با دستگاه‌های واسطه‌ای مثل صندوق رفاه دانشجویان می‌تواند این کار را کند و دانشگاهها را از این مسئولیت معاف کند. در سال 93 بیش از 15 درصد از اعتبار دانشگاه ها صرف خدمات فرهنگی، رفاهی و امور دانشجویی شده است.
یکسان بودن هزینه سرانه دانشجوی هر مقطع و رشته در تمام کشور
وی در پاسخ به این سوال که "چرا میان بودجه اختصاص داده شده به برخی دانشگاه‌های برتر کشور، تفاوت زیادی وجود دارد؟" بیان داشت: شاید در سال‌های گذشته این به ارتباط دانشگاه با وزارتخانه مرتبط بوده است، اما واقعیت این است که بودجه‌ای که برای سال 94 درنظر گرفته شده این چنین نیست. ما برای بودجه سال 94 بین دانشگاهها تفاوتی قائل نشدیم. شاید برای سال بعد این کار را انجام دهیم. واقعیت این است که باید بین سرانه‌ای که به دانشجوی دانشگاه تهران داده می‌شود با یک دانشجوی شهرستان متفاوت باشد. اما در سال جاری مثلا هزینه‌ای که بابت یک دانشجوی کارشناسی رشته ادبیات داده می‌شود در تمام دانشگاه‌های کشور یکی است.
رشد 20 درصدی دانشگاه‌های کم بودجه جهت تعدیل وضعیت
امید ادامه داد: براساس مدل سرانه‌ای که ما کار کردیم، 8400 میلیارد تومان پول نیاز داشتیم که اگر این میزان تحقق پیدا می‌کرد آن موقع سرانه همه مثل همدیگر می‌شد. دولت نتوانست این را محقق کند. لذا با 65 درصد تحقق یافته، بودجه بعضی دانشگاهها نسبت به سال گذشته رشد کمتری پیدا کرد. برخی نزدیک به صفر و برخی یک درصد، البته برخی دانشگاهها نیز رشد خوبی پیدا کردند.
معاون وزیر علوم خاطرنشان کرد: با توافقی که با سازمان مدیریت انجام شد دانشگاه‌هایی که رشدی کمتر از 10 درصد داشتند، سعی شد بودجه‌شان رشد بیشتری داشته باشد تا به 10 درصد رسید. البته به همین نیز اکتفا نشده است چرا که آن دانشگاهها با همین رشد هم نمی‌توانند خود را اداره کنند. تنها در بخش حقوق، رشد حقوق در سال آینده بالاتر از 14 درصد خواهد بود. البته امید می رود با طرحی که دوستان در کمیسیون آموزش مجلس دارند این رشد به 20 درصد برسد.
وی یادآور شد: پس در سال اول اجرای این مدل، همه سرانه‌ها در کل کشور یکسان نخواهد بود. به همین دلیل ما آن را تعدیل می‌کنیم. دانشگاه‌هایی که رشد بودجه‌شان بالاتر از 20 درصد است تغییری نمی‌کنند و آنهایی که کمتر از 20 درصد است، در سال اول به آنها کمک خواهد شد. پس از سال اول به بعد این تعدیل صورت می‌گیرد و زین پس براساس تعداد دانشجویی که آن دانشگاه خواهد داشت و استانداردهایی که وزارت علوم برای دانشجوهای مقاطع و رشته‌های مختلف تعیین می‌کند، سهم خود را خواهد گرفت.
اختلاف در سرانه فرهنگی دانشجویان ناشی از سیاست‌های هیئت امنای دانشگاهها
امید درخصوص تفاوت زیاد سرانه فرهنگی هر دانشجو در دانشگاه‌های مختلف کشور اظهار داشت: این چنین نیست. در اینجا اشتباه در برداشت وجود دارد. براساس بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجم، پولی که دولت به دانشگاهها می‌دهد کمک محسوب می‌شود. بدین معنی که آنها این کمک را دریافت می‌کنند و براساس سیاست‌هایی که هیئت امنا تدوین می‌کند هزینه می‌کنند.
وی ادامه داد: بنابراین آنچه که برای ما اهمیت دارد مجموعه بودجه‌ای است که به یک دانشگاه می‌دهیم. آن دانشگاه براساس سیاست‌های هیئت امنای خود تقسیم می‌کند. آن چیزی که ما در بودجه پیش‌بینی کردیم، برای هزینه‌های فرهنگی، رفاهی و خدمات دانشجویی آرمان ما بوده است. چقدرش تحقق پیدا کرده است؟ 65 درصد‌اش. این برای همه یکسان بوده است. هر وقت سیاست‌های کلی علم و فناوری‌ای که رهبری تعیین کردند تحقق یافت، این آرمان نیز تحقق می‌یابد. چون همه اینها در آن سیاست‌ها دیده شده است.
نظارت بر چگونگی هزینه‌کرد بودجه هر دانشگاه توسط هیئت امنا
وی در پاسخ به اینکه "چه نظارتی بر چگونگی هزینه‌کرد این بودجه‌ها بر دانشگاهها است؟" بیان داشت: این کار توسط هیئت امنا انجام می‌شود. در سال 93 وزیر علوم به عنوان رئیس همه هیئت‌های امنا اعلام کرد که سیاست‌گذاری این باشد که 15 درصد از اعتبارات دانشگاهها صرف پژوهش شود. به میزانی که تخصیص پیدا کند این امر محقق خواهد شد. اگر این میزان محقق نشود بودجه سال بعد به آنها تخصیص داده نمی‌شود. در واقع مجلس در این زمینه اختیارات خود را به هیئت امنا دانشگاه داده است.
دانشگاه‌های کشور 1520 میلیارد تومان کسری بودجه دارند
معاون اداری، مالی وزارت علوم درباره کسری اعتبار دانشگاه‌های کشور عنوان داشت: امروز براساس اطلاعات دقیق دانشگاه‌های کشور 1520 میلیارد تومان کسر اعتبار دارند. در سال 89 تخصیص بودجه آنها زیر 70 درصد بوده است. در سال 90 حدود 90 درصد بوده است. در سال 91 نیز همین‌گونه بوده است. هیچ دانشگاهی مایل نیست که نسبت به سیاست‌های هیئت امنا بی‌تفاوت باشد. اما وقتی بودجه تخصیص داده نشود، اولین کاری که می‌کند تأمین هزینه‌های دانشجویی مثل غذا و دستمزد و... است. لذا مجبور است از پژوهش و مسائل فرهنگی کم بگذارد.
امسال را در وزارت علوم سال مدیریت هزینه‌ها و منابع نامگذاری کردیم
وی افزود: اما با روندی که امسال شروع شده است من تصورم این است که این سیکل معیوب در حال اصلاح است. امسال اولین باری بود که 15 درصد بودجه پژوهشی به دانشگاه های دیکته شد که باید صرف شود. هر بخشی هم که کم آورد، از همان بخش صرفه‌جویی صورت بپذیرد. برای همین امسال را ما "سال مدیریت هزینه‌ها و منابع" در وزارت علوم نامگذاری کردیم. یعنی منابع درآمدی‌مان را متنوع کنیم و هزینه‌ها را مدیریت کنیم. زین پس قرار بر این است که اگر 20 درصد کسری داریم، همه بخش‌ها به همین میزان این کسری را متحمل شوند.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که "اختلاف زیاد بودجه تخصیصی کل به دانشگاه‌های مختلف کشور را چگونه توجیه می‌کنید؟" عنوان داشت: به دلیل اینکه بودجه امسال براساس مدل سرانه بطور کامل تحقق پیدا نکرد، سازمان مدیریت به ناچار و به حق تعدیل انجام داد. آنچه که واقعی است برای یک دانشجوی کارشناسی علوم پایه امسال در سراسر کشور برای هزینه آموزشی پیش بینی بودجه شده است باید در 0.65 ضرب شود. همین طور ارقامی که برای هزینه پژوهشی و فرهنگی پیش بینی شده و در نهایت هزینه سرانه یک دانشجوی کارشناسی رشته علوم پایه تعیین شده است. این عدد برای همه دانشگاه‌های کشور یکی است. یعنی برای یک دانشجوی کارشناسی علوم پایه در دانشگاه شریف و اصفهان و... یکی دیده شده و به همین ترتیب برای همه رشته‌ها و مقاطع دیگر تعیین شده است.
آروزی ما کمک دانشگاه‌های برتر به دولت در تأمین بودجه
امید در ادامه با اشاره به لزوم حرکت دانشگاهها به سمت تأمین بودجه خود از طریق پروژه‌های بیرونی، عنوان داشت: یکی از آرزوهای بنده و همکاران من این است که روزی را داشته باشیم که در کشور حداقل دانشگاه‌های برتر ما بتوانند به دولت هم کمک کنند. البته این نیاز به تأمین زیرساخت هایی دارد که امروز این وجود ندارد. آخرین باری که دولت کمکی برای به روزکردن آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های دولتی کرده 15 سال پیش بوده است.امروز تجهیزات آزمایشگاهی دانشگاه‌های ما اغلب قدیمی، با مصرف انرژی بسیار زیاد و با دقت بسیار کم هستند. ما امسال به دنبال تأمین این تجهیزات هستیم. آن وقت می‌توان به دانشگاهها گفت تجهیزات را داده ایم و حال پروژه‌های بیرونی را قبول کن.
ناچیز بودن بودجه پژوهشی کشور و عقب افتادن از برنامه پنجم
وی وضعیت بودجه پژوهشی کشور را ناچیز خواند و گفت: ما پولی که برای پژوهش در کشور قرار داده‌ایم ناچیز است. کشورهایی که کمتر از نیم درصد بودجه خود را برای پژوهش قرار می‌دهند کشورهای توسعه نیافته و فقیر محسوب می‌شوند. بین نیم تا 2 درصد کشورهای در حال توسعه و بالای 2 درصد کشورهای توسعه یافته هستند. سهم پژوهش در کشور کره 4 درصد است و برای ما 0.45 درصد! حال از این میزان، چه قدر در اختیار دانشجویان و اساتید قرار می‌گیرد؟ 0.05 درصد! بنابراین پولی که برای پژوهش در نظرگرفته شده است مطلقا عدد کمی است و از این عدد مطلق کم، تنها 0.05 درصد در اختیار دانشگاهها و اساتید قرار گرفته است. اگر می خواستیم به قانون برنامه پنجم برسیم، باید امروز 3 درصد می‌بود.
طبق نظرسنجی برنامه 67 درصد مخاطبان، دانشگاهها را بی‌توجه به بودجه‌های کاربردی و درآمدزا خواندند