رواج همکاری در نگارش مقالات علمی/ آمار بالای کار تیمی ایرانی‌ها در 4 گروه
رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: در سال های اخیر، الگوی چند نویسندگی در نشر مقالات علمی امری رایج و متداول شده است به طوری که در سال 2012 الگوی چند نویسندگی به 5 نویسنده رسیده که در مقایسه با سال 1981 میلادی 5 برابر شده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، دکتر جعفر مهراد با بیان این مطلب افزود: متوسط تعداد نویسندگان مقالات که از سال 1981 توسط تامسون رویترز (ISI) نمایه سازی شده، به تدریج رو به افزایش گذاشته است. این رقم در سال 1981 از 2.48 نویسنده به طور متوسط به 3 نویسنده در اوایل دهه 1990 افزایش یافت که در اوایل دهه 2000 میلادی نیز به 4 نویسنده رسید. در سال 2012 الگوی چند نویسندگی به 5 نویسنده رسیده که در مقایسه با سال 1981 میلادی 5 برابر شده است.
وی افزود: هر چه متوسط تعداد نویسندگان مقالات علمی افزایش می یابد، نسبت تک نویسندگی رو به کاهش گذاشته است.
رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: در سال 1981 میلادی بیش از 30 درصد مقالات از الگوی تک نویسندگی تبعیت می کرد که این درصد در سال 2012 به 11 درصد کاهش یافته است. توسعه آموزش عالی در کشور و حضور موثر سیاست های تحقیقاتی که به سهم خود به افزایش تعداد نشریات علمی منجر شده است زمینه را برای انتشار مقالات علمی بیش از پیش فراهم آورده است. این وضعیت الگوی نویسندگی را نیز تغییر داده است.
وی با عنوان اینکه در سال 1382 تنها 145 نشریه علمی مصوب کمیسیون نشریات معتبر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود ادامه داد: این رقم در سال 1393 به 1020 عنوان افزایش یافته است. تعداد نشریات مصوب کمیسیون نشریات معتبر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1382 تنها 76 عنوان بود که در حال حاضر به رقم 331 عنوان بالغ شده است.
مهراد خاطر نشان کرد: در جمهوری اسلامی ایران و در ارتباط با تمام نشریات علمی کشور، تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله در تمامی حوزه های موضوعی، اشکال متفاوتی دارد. پایگاه ISC نشان می دهد که 31.51 درصد از مقالات علمی دارای دو نویسنده، 19.72 درصد از مقالات نشریات علمی کشور دارای سه نویسنده، 12.63 درصد دارای چهارنویسنده و 6.25 درصد از مقالات نیز دارای سه نویسنده هستند. تعداد مقالات دارای بیش از شش نویسنده رو به کاهش می گذارد.
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی عنوان کرد: در حوزه فنی مهندسی، تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله از الگوی خاص خود تبعیت می کند. در این رشته 13.95 درصد مقالات دارای یک نویسنده، 34.47 درصد مقالات دارای دو نویسنده، 26.41 درصد مقالات دارای سه نویسنده و 14.34 درصد مقالات دارای چهار نویسنده هستند. الگوی نویسندگی از چهار نویسنده به بعد در حوزه فنی و مهندسی به یکباره فرق می کند، طوری که 4.52 درصد مقالات دارای پنج نویسنده، 3.42 درصد دارای شش نویسنده و 2.90 درصد مقالات دارای 7 نویسنده است.
مسئول رتبه بندی دانشگاه های کشور اضافه کرد: تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله در ISC در حوزه پزشکی تقریبا شبیه به الگوی نویسندگی در حوزه فنی مهندسی است. در این رشته 15 درصد مقالات از الگوی نویسندگی تک مولفی تبعیت می کند. مقالات دارای دو، سه و چهار نویسنده به ترتیب 37.72 درصد، 26.71 درصد و 12.94 درصد از مقالات را به خود اختصاص داده اند. در بررسی الگوی نویسندگی در حوزه پزشکی مشاهده می کنیم که کار تیمی به یک فرهنگ علمی مبدل شده است. در اینجا، بسیاری از مقالات از الگوی چند نویسندگی و بیشتر از 5، 6، 7، 8، 9، 10 و 11 نویسنده پیروی می کنند.
مهراد گفت: الگوی نویسندگی در حوزه علوم پایه از یک حالت متعادل برخوردار است. در این حوزه، به ترتیب 9.62 درصد از مقالات، 26.31 درصد از مقالات، 25.10 درصد از مقالات و 16.12 درصد از مقالات از الگوی نویسندگی 1 تا 4 تبعیت می کنند. در حوزه علوم پایه مقالات دارای بیشتر از چهار نویسنده وجود دارد، طوری که 8.60 درصد از مقالات دارای پنج نویسنده، 4.98 درصد از مقالات دارای 6 نویسنده، و مقالاتی که بیشتر از 7، 8، 9، 10 و 11 نویسنده دارند در انتشار مقالات چاپ شده در مجلات علمی معتبر این رشته امری رایج و متداول است.
وی خاطر نشان کرد: مطالعه تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله در علوم کشاورزی در نشریات معتبر علمی نتایج متفاوتی به بار می آورد. در اینجا، 5.99 درصد از مقالات دارای یک نویسنده است که الگویی است پسندیده و مطلوب. به یکباره، الگوی دو نویسندگی 18.80 درصد از مقالات این رشته را پوشش می دهد. تقریبا 18.85 درصد از مقالات نیز توسط سه نویسنده به رشته تحریر درآمده است. در حدود 25.29 درصد از مقالات نیز دارای چهار نویسنده هستند. مقالاتی که دارای بیش از چهار نویسنده هستند به ترتیب سهمی برابر با 7.14 درصد، 11.68 درصد، 7.13 درصد و 5.14 درصد را به خود اختصاص داده اند. در رشته علوم کشاورزی بر اساس مستندات ISC مقالاتی وجود دارد که دارای 9، 10، 11 و 12 نویسنده هستند.
سرپرست پایگاه ISC گفت: در علوم انسانی تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله متفاوت با سایر رشته هاست. در اینجا، 22.73 درصد از مقالات از الگوی یک نویسندگی تبعیت می کنند. مقالاتی که توسط دو، سه و چهار نویسنده به رشته تحریر درآمده است به ترتیب سهمی برابر با 37.80 درصد، 11.93 درصد و 16.89 درصد را به خود اختصاص داده اند. در حوزه علوم انسانی نیز انتشار مقالات با نویسندگان بیشتر از چهار، شامل 5، 6، 7، 8، 9 و 10 نویسنده رایج است.