روش میکرواستخراج با فاز جامد برای تحلیل طیف­سنجی جرمی – کروماتوگرافی گازی ترکیبات فرّار توت سیاه (گونه روبوس) به وسیله طرح تجربی باکس – بنکن کاملاً بهینه شده است. شرایط عملیاتی بهینه شده (پوشش کربوکسن/فیبر پلی­دی­متیل­سیلوکسان، 66oC، زمان تعادل 20 دقیقه و زمان استخراج 16 دقیقه) برای اولین بار در مشخصه ­یابی ترکیبات فرار توت­ های سیاه روبوس آلمیفولیوس اسکات جمع­ آوری شده در ایتالیا و اسپانیا مورد استفاده قرار گرفت. در کل 74 ترکیب فرار با عاملیت­ های مختلف شناسایی شدند؛ استرها و الکل­ های آلیفاتیک، رده­ های غالب در هر دو نوع نمونه بودند. متیل­بوتانال (2.02 – 25.70%)، اتانول (9.84 – 68.21%)، 2، 3 – بوتاندیون (2.31 – 14.71%)، ترانس – 2 – هگزنال (0.49 – 17.49%)، 3 – هیدروکسی – 2- بوتانون (0.08 – 7.39%)، 1 – هگزانول (0.56 – 16.39%)، 1 – اکتانول (0.49 – 10.86%) و متیل­بوتانوئیک اسید (0.53 – 21.48%) ترکیبات اصلی در اغلب توت­ های سیاه تحلیل شده بودند. تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام از داده ­های نیمه­کمّی نشان داد که تنها دو متغیر (اتیل دکانوات و اتیل استات) برای تمییز موفق توت­ های سیاه بر اساس مکان برداشت آنها لازم است.

1-مقدمه

روبوس آلمیفولیوس اسکات، یک بوته چندساله متعلق خانواده گلسرخیان است که در بسیاری از نواحی جهان رشد می­ کند و از طریق میوه ­های خوراکی­ اش، توت­ های سیاه، کاملاً شناخته شده است. میوه­ های وحشی یا زراعی به علت ترکیب رنگ دلپذیر و مزه و بوی مطبوع خود و نیز مزایایی که در صورت مصرف برای سلامتی انسان دارند (فعالیت آنتی­اکسیدان، ضدسرطان، ضد التهابی  و ضد بیماری­ های مخرب اعصاب) بسیار ارزشمند هستند (هینونن، میر، و فرانکل، 1998؛ سیرام و همکاران، 2006). به علاوه، توت­ های سیاه تازه یا فراوری شده (یخ­ زده، خشک شده، و غیره) برای ساخت صنعتی انواع موادغذایی مانند غلات صبحانه، محصولات لبنی، آب­میوه ­ها، مرباها، نوشیدنی ­ها و غیره مورد استفاده قرار می­گیرند (مورالز، آلباراکین، رودریگز و دوکو، 1996)...