در آغاز حکومت عباسیان به دلیل آنکه دست‌اندرکاران حکومت اسلامی، بعد از دودمان نژادپرست بنی‌امیه روی کار آمدند و ملل مختلف با زبانها و فرهنگهای متفاوت وارد حوزه اسلامی شدند، مسائل اجتماعی و از آن جمله اطعمه و اشربه تحولی عظیم پیدا کرد.

موضوع تحقیق اطعمه و اشربه معمول و مرسوم مردم در دوره عباسیان از ابتدا تا سال 656(ه.ق) است و روش کار به صورت کتابخانه‌ای و بهره‌برداری از منابع موجود و استفاده از نظرات محققین بوده و پژوهش حاضر شامل معرفی باب فقهی و آداب دینی اطعمه و اشربه (حلال و حرام)، تجارت و بازرگانی و محصولات آن دوره، ادیان گوناگون و تأثیر آنها بر روی اعراب بخصوص در باب خوردنیها و آشامیدنیها، جشن‌ها و اعیاد اسلامی، رسوم دارالخلافه در این رابطه، غذای اعراب و انواع مختلف آن، وسایل و ظروف طبخ غذا و... می‌باشد.

در عصر جاهلیت و صدر اسلام، اغلب مردم عرب از غذاهای ساده‌ای استفاده می‌کردند اما پس از اسلام، سبک غذاها تغییر پیدا کرد. یکی از دلایل این تغییر ، تماس آنان با ملل دیگر بخصوص ایرانیان بود. مهمترین تأثیرگذاری از جانب ایرانیان بود که برخی خلفا حتی در رعایت آداب شاهانه از پادشاهان قدیم ایران مانند اردشیر و بهرام‌گور متابعت می‌کردند.

در باب شراب نیز یهودیان و بخصوص مسیحیان، اثرگذار بودند. مسیحیان در جشنهای خود از شراب استفاده می‌کردند و حتی در برخی دیرها آن را تهیه و به فروش می‌رساندند و مشترک بودن محل زندگی آنان با مسلمانان باعث استفاده از شراب در بین برخی مسلمانان شد.

نتیجه اینکه در پژوهش حاضر، انواع اطعمه و اشربه معمول و مرسوم در دوران عباسیان مورد بررسی و تحقیق قرار داده شد و مباحثی از جمله اغذیه حرام و حلال و انواع اشربه و اطعمه و تأثیر ملل مختلف مخصوصاً ایرانیان بر نوع و سبک غذاهای اعراب و تأثیر ادیان گوناگون بخصوص مسیحیان بر اشربه(مشروبات الکلی)، براساس منابع و مآخذ موجود نوشته شده است.

فهرست مطالب

چکیده  

مقدمه  

هدف از پژوهش

فصل اول: کلیات

معرفي منابع

فصل دوم: آراءاسلام در باب تغذیه

1- فلسفه غذا خوردن و آراءمعصومین علیهم السلام در این رابطه

زیان های ظاهری و باطنی پُرخوری

فایده‌های ظاهری و باطنی کم خوری

2- آداب سفره و غذا خوردن وآراء معصومین علیهم السلام در این رابطه

الف) آداب غذا خوردن

ب) آداب سفره

3- آداب آشامیدن

- آب

- شیر

- عسل

- سرکه

 آداب آشامیدنی‌ها از نظر معصومین علیهم السلام

4- غذاها و آشامیدنی های حرام

از محرماتی که در اینجا مورد بحث قرار می‌گیرد

الف- خمر

خمرازدیدگاه آیات و روایات

انواع خمر و حکم آنها

ب- خون

ج- گوشتهای حلال و حرام

خوردن محرمات در وقت اضطرار

فصل سوم: اوضاع اجتماعی، اقتصادی و مذهبی عصر عباسیان

1- پیشینه بازرگانی و تجارت در بین اعراب قبل از اسلام و در صدر اسلام

2- محصولات

3- بغداد و بازارهای آن در عصر عباسیان

شکل بازارها     

نقش زنان در بازارها      

4- تأثیر ادیان بر تجارت اسلام    

5- جشن ها     

جشنهای دینی اسلامی         

جشن های محلی       

فصل چهارم: آداب و رسوم معیشت در عصر عباسی

1- اطعمه و اشربه خلفا و وزراء دولت عباسی    

آداب المائده،آداب سفره          

2-شرابخانه ها  

شربت خانه(خزانةالشراب)       

شرابکده ها      

3- مجالس شراب         

استعمال حشیش        

تریاک  

فصل پنجم: تغذيه در عصر عباسي

ادویه و خوشبوکننده ها           

اجزای خوشبوکننده      

ظروف و وسایل آشپزخانه         

غذای اعراب     

خوراکهای گوشتی       

ماهی و خوراکهای آن    

خوراکهای گیاهی         

خوراک تنگدستان         

خوراکهای مشترک توانگران و تنگدستان           

از غذاهایی که با استفاده از خرما درست می شد       

روغن وپیه        

نان       

برنج      

مشاغل مربوط به اغذیه          

بهای خوراکی    

قیمتها در زمانهای عادی           

بهای اجناس در آشوبهاوکمیابی           

کارکنان آشپزخانه         

هزینه آشپزخانه سلطنتی        

نوشیدنیها در این دوره    

نوشیدنیهای حلال و حرام         

شیر و محصولات آن      

آب       

شیرینیها و حلویات        

مواد شیرین‌کننده         

نقل      

ترشی‌ها و چاشنی‌ها  

میوه     

زمان‌بندی غذاها          

پرهیز و علوم غذایی     

نگاهداری و حفاظت      

سوخت           

نتیجه‌گیری       

فهرست منابع  

چکیده انگلیسی