Dioxins are highly toxic and ubiquitous compounds that are unintentional by-products of several chemical processes on earth. According to the earth pollutant terminology, they are next to the nuclear catastrophes. It is because of their concerns over adverse health effects, a number of countries have introduced stringent emission standards. The present review focuses on entire sources of dioxins present in the environment. They are broadly classified into four major categories such as, incineration, combustion, industrial and reservoir sources. State-of-the-art remediation technologies available for reducing dioxins formation and emission from the important sources such as, flue gas, fly ash and soil were described in detail. Further, in order to get a comprehensive perception about the dioxins subject, topics such as, dioxins transfer in the environment, their mode of action, toxicity equivalence factor, exposure and health risk assessment were highlighted in brief in the introduction. A future prospects based on the findings of the review was discussed at the end

دی اکسین ها ترکیبات بسیار سمی و پراکنده ای هستند که محصولات جانبی ناخواسته چندین فرآیند شیمیایی بر روی زمین می باشند. بر طبق مطالعات آلاینده های زمین، این آلاینده ها همانند فجایع هسته ای می باشند. زیرا اثرات نامطلوب آنها بر سلامت زیاد بوده و تعدادی از کشورها استانداردهای دقیقی برای انتشار این آلاینده ها دارند. این بررسی متون بر کل منابع دی اکسین موجود در محیط زیست می پردازد. این منابع بطور گسترده به چهار طبقه تقسیم می گردند: زباله سوزها، احتراق، منابع صنعتی و ذخیره گاه ها. فناوری های پیشرفته موجود برای کاهش شکل گیری و انتشار دی اکسین ها از منابع مهم مانند گازهای دودکش، خاکستر فرار و خاک، بطور مفصل توضیح داده شده اند. علاوه بر این، بمنظور بدست آوردن درک جامعی از موضوع دی اکسین ها، عناوینی مانند انتقال دی اکسین در محیط زیست، طرز عملشان، عامل تعادل سمیت، ارزیابی ریسک سلامتی و تماس با دی اکسین بطور مختصر در بخش مقدمه آورده شده اند. یک پیش بینی از آینده براساس یافته های مطالعات قبلی، در پایان مورد بحث قرار گرفته است.

1-مقدمه

دی اکسین ها، از لحاظ ساختاری و شیمیایی رده ای از هیدروکربن های آروماتیک پلی هالوژنه هستند که عمدتاً شامل پلی کلرینه دی بنزو-پی-دی اکسین ها (PCDDها یا دی اکسین ها)، دی بنزو زوفوران ها (PCDFها یا فوران ها) و بی فنیل های دی اکسین مانند (PCBها) می باشند. این مواد، گروهی از مواد شیمیایی ماندگار در محیط زیست را تشکیل داده و معمولاً بصورت ترکیبی از مواد هم جنس موجود می باشند. وجود این مواد در نمونه های خاکستر فرار زباله سوزها، برای اولین بار توسط دانشمندان دانمارکی و سوئیسی بترتیب در سال های 1977 و 1978، گزارش شد. با این وجود، دی اکسین ها در سال 1982 در زمان انفجار در کارخانه ICMESA در Seveso ایتالیا که منجر به انتشار این مواد شیمیایی در منطقه ای با مساحت 8/2 کیلومتر مربع شد، مورد توجه عموم قرار گرفت...