چكيده
علم معاني، به بررسي جمله و معاني ثانوي جمله مي‌پردازد همچنين ساختار جمله را با توجه به تقدم و تأخر اركان جمله يا اطناب و ايجاز و قصر اجزاء جمله بررسي مي‌كند. تا ميزان توفيق گوينده را در تأثير سخن او بر خواننده روشن سازد و درجه‌ي ارزش هنري سخن او را آشكار كند. حافظ شيرازي شاعري است كه از دانش معاني نيك آگاه بوده است از اين روي، براي تبيين ارزش هنري و راز تأثير سخن او بر خوانندگان و تحليل يكصد غزل نخست ديوان او بر اساس دانش معاني پرداخته‌ايم. معاني ثانوي غزل‌ها را بر اساس انواع جمله‌هاي خبري، پرسشي، امر و نهي مشخص كرده‌ايم و زيل عنوان‌هاي مناسب طبقه‌بندي كرده‌ايم بعد از آن به مباحث مسنداليه، مسند، قصروحصر، ايجاز و اطناب پرداخته‌ايم و هدف شاعر را از اعمال اين موارد روشن كرده‌ايم. جدول‌ها با نمودارهايي كه بر اساس اين داده‌ها به دست آمده ميزان بهره‌گيري شاعر از علم معاني را نشان مي‌دهد و راز تأثير سخن حافظ بر مخاطبان را آشكار مي‌سازد.
واژگان كليدي: غزل، معاني ثانوي، جمله، ايجاز، اطناب، قصر، مسنداليه.