پنج رشته برتر در تولیدات علمی ایران/ وضعیت علمی چهار کشور اسلامی

پنج رشته برتر در تولیدات علمی ایران/ وضعیت علمی چهار کشور اسلامی

استاد دانشگاه شیراز گفت: مهندسی برق و الکترونیک، شیمی چند رشته ای، علم مواد چند رشته ای، مهندسی شیمی و شیمی فیزیک پنج رشته برتر ایران هستند که بیشترین تولیدات علمی را به خود اختصاص داده اند.

دکتر جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: پایگاه استنادی تامسون رویترز که آن را بیشتر به نام ISI می شناسیم سیستمهای مختلفی برای مطالعات استنادی دارد. مثلا، از گزارشهای استنادی نشریات برای تعیین نفوذ نشریات و از Web of Science برای تحلیل های استنادی استفاده می شود. در Web of Science مطالعه بر روی تولیدات علمی، آثار پژوهشگران، استنادها، سهم تولیدات علمی بر حسب رشته های موضوعی، همکاریهای بین المللی، وموضوعاتی از این نوع انجام می گیرد.

استاد دانشگاه شیراز با بررسی ومقایسه تعدادی از کشورهای اسلامی گفت: ایران در این پایگاه به استثنای ترکیه نسبت به همه کشرهای اسلامی و منطقه برتر است.

وی افزود: اگر تلاشی که نسبت به افزایش تولیدات علمی در قالب مقاله صورت گرفته چند سال زودتر آغاز شده بود، این امکان وجود داشت که با ظرفیتهایی که در دانشگاههای کشور وجود دارد بتوانیم در رتبه بندی تولیدات علمی برتر از ترکیه قرار گیریم کما اینکه در پایگاه استنادی اسکوپوس این اتفاق افتاده و به خاطر مجلات بیشتر این پایگاه ،ایران رتبه ای بالاتر از ترکیه بدست آورده است.

استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز ادامه داد: کل مدارکی که از دانشمندان و پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران در Web of Science نمایه شده از ابتدا تاکنون ۲۳۳۸۸۹ مدرک است. چنانچه سایر فرمهای اطلاعاتی مانند مجموعه مقالات کنفرانسها، فصول کتاب و غیره را از این رقم کم کنیم تعداد مقاله های منتشر شده ۱۷۸۹۸۴ مقاله خواهد بود.

به گفته دکتر مهراد پنج رشته برتر که بیشترین تولیدات علمی را به خود اختصاص داده اند به این شرح است: مهندسی برق و الکترونیک ۲۰۴۰۶ مدرک، شیمی چند رشته ای ۱۲۳۸۸ مدرک، علم مواد چند رشته ای ۱۱۳۲۲ مدرک، مهندسی شیمی ۹۰۹۹ مدرک و شیمی فیزیک ۷۸۸۳ مدرک.

وی خاطر نشان کرد: تعداد مدارک ایران در این پایگاه در سال پیروزی انقلاب ۴۹۸ مدرک بود. این تعداد از سال ۱۹۹۸ میلادی از مرز ۱۰۰۰ گذشته و به ۱۲۲۵ مدرک بالغ شده است. به همین ترتیب، هر سال تعداد مدارک تولید شده افزایش یافت، طوری که در سال ۲۰۰۴ میلادی به بیش از ۵۱۴۸ مدرک بالغ شد. در سال ۲۰۰۶ میلادی تعداد مدارک به ۹۱۹۸ مدرک و از آن پس هر سال بر تعداد تولیدات علمی ایران بیش از پیش افزوده شد. در سالهای اخیر وضعیت از این قرار است: ۲۰۱۱ میلادی ۲۸۳۶۸ مدرک،۲۰۱۲ میلادی ۳۰۲۱۲ مدرک، ۲۰۱۳ میلادی ۳۰۰۵۷ مدرک، ۲۰۱۴ میلادی ۲۷۷۶۷ مدرک، و۲۰۱۵ میلادی ۹۷۳ مدرک.

چهره ماندگار علمی کشور تعداد مدارک ترکیه را در پایگاه تامسون رویترز از ابتدا تا کنون ۳۷۳۳۴۶ مدرک عنوان کرد و گفت: از این رقم،کل مقالات ترکیه به ۲۸۵۰۴۵ مقاله می رسد. وی میزان تولیدات علمی ترکیه را در سالهای اخیر به این شرح معرفی کرد: ۲۰۱۱ میلادی ۳۰۳۹۴ مدرک، ۲۰۱۲ میلادی ۳۲۷۱۴ مدرک، ۲۰۱۳ میلادی ۳۵۳۲۳ مدرک، ۲۰۱۴ میلادی ۳۰۰۸۳ مدرک، و ۲۰۱۵ میلادی ۷۱۵ مدرک.

وی ادامه داد: پنج رشته برتر کشور ترکیه از نظر تولید علم بدون محدودیت زمانی به این شرح است: جراحی ۲۲۰۹۹ مدرک، مهندسی برق و الکترونیک ۱۵۲۶۶ مدرک، اطفال و کودکان ۱۴۰۲۱ مدرک، قلب و عروق ۱۲۵۱۹ مدرک، و مغز و اعصاب ۱۱۹۴۳ مدرک.

مهراد گفت: مقایسه رشته های برتر تولید علم ایران و ترکیه علایق مطالعاتی متفاوتی را نشان می دهد. در ترکیه بیشترین تولیدات علمی در اختیار رشته های پزشکی و علوم وابسته است، در حالیکه در جمهوری اسلامی ایران رشته های مهندسی و علوم پایه بیشترین تولیدات علمی را به خود اختصاص داده اند.

وی افزود: مصر بعد از ترکیه و ایران مقام سوم تولید علم را در بین کشورهای اسلامی به خود اختصاص داده است. این کشور بر روی هم و از ابتدا تاکنون ۱۲۸۰۰۲ مدرک در تامسون رویترز نمایه کرده است. از این رقم، تعداد ۱۰۳۶۱۴ مقاله در مجلات بین المللی منتشر شده است. این ارقام تعداد مدارکی را نشان می دهد که توسط دانشگاههای مصر در سالهای اخیر تولید شده است: ۲۰۱۱ میلادی ۸۰۱۶ مدرک، ۲۰۱۲ ۹۰۸۱ مدرک، ۲۰۱۳ میلادی ۹۷۶۷ مدرک، ۲۰۱۴ میلادی ۹۳۱۶ مدرک، و ۲۰۱۵ میلادی ۲۸۸ مدرک.

استاد دانشگاه شیراز پنج رشته برتر مصر را از نظر تولید علم بدون توجه به سال تولید اینگونه معرفی کرد:شیمی چند رشته ای ۶۴۲۳ مدرک، مهندسی برق و الکترونیک ۷۴۷۶ مدرک، علم مواد چند رشته ای ۶۸۲۹ مدرک، داروسازی ۶۳۲۲ مدرک، و شیمی تجزیه ۵۰۰۴ مدرک.

وی با اشاره به وضعیت علمی مالزی یادآور شد: مالزی از نظر تولید علم رتبه ۴ را در بین کشورهای اسلامی در اختیار دارد. کل تولیدات علمی این کشور از ابتدا تا کنون ۱۰۷۶۴۸ مدرک می باشد. کل مقاله های مالزی نمایه شده در تامسون رویترز تعداد ۶۸۷۰۱ مقاله است. میزان تولیدات مالزی را از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ به این شرح است: ۲۰۱۱ میلادی ۱۱۷۰۵ مدرک، ۲۰۱۲ میلادی ۱۴۶۵۲ مدرک، ۲۰۱۳ میلادی ۱۵۱۱۷ مدرک، ۲۰۱۴ میلادی ۱۴۱۴۳ مدرک، و ۲۰۱۵ میلادی ۳۷۲ مدرک.

این استاد علم اطلاعات گفت: پنج رشته برتر تولید علم مالزی در کل و بدون توجه به سال بخصوص عبارت است از: مهندسی برق و الکترونیک ۱۲۶۸۶ مدرک، علم مواد چند رشته ای ۷۸۰۳ مدرک، فیزیک کاربردی ۵۹۹۶ مدرک، کامپیوتر و هوش مصنوعی ۴۷۰۳ مدرک، و کریستال شناسی ۴۶۷۴ مدرک.

مهراد تاکید کرد: عربستان سعودی در سالهای اخیر مانند بازیکنان فوتبال به "خرید" پژوهشگران بین المللی دست زده است. با این شرایط گر چه موقعیتی هر چند غیر علمی برای خود کسب کرده است، ولی با این وجود از نظر تولید علم فاصله بسیار زیادی با ایران و سایر کشورهای  اسلامی و منطقه دارد. میزان تولیدات علمی عربستان سعودی در بازه زمانی مورد مطاله از این قرار است:۲۰۱۱ میلادی ۶۸۸۷ مدرک، ۲۰۱۲ میلادی ۸۹۸۰ مدرک، ۲۰۱۳ میلادی ۱۰۹۹۲ مدرک، ۲۰۱۴ میلادی ۱۱۷۲۳ مدرک، و ۲۰۱۵ میلادی ۳۵۴ مدرک.

وی در معرفی پنج رشته برتر عربستان سعودی از نظر تولید علم بدون محدودیت زمانی گفت: پزشکی داخلی ۷۹۳۷ مدرک، مهندسی برق و الکترونیک ۴۸۵۵ مدرک، علم مواد چند رشته ای ۴۱۱۷ مدرک، ریاضیات کاربردی ۳۶۱۹ مدرک، و شیمی چند رشته ای ۳۴۴۲ مدرک.