راهنمای نوشتن بخش نتیجه گیری (conclusion) مقاله

نتیجه­ گیری(conclusion)، به خوانندگان کمک می­کند که بعد از اینکه مقاله را خواندند، بفهمند که مقاله شما از چه لحاظ برای آنها حائز اهمیت است. منظور از نتیجه ­گیری، فقط جمع­ بندی عناوین اصلی پوشش داده شده در مقاله یا بیان مجدد مسئله تحقیقاتی نیست، بلکه مجموعه ­ای از نکات کلیدی و توصیه ­هایی برای تحقیقات آتی هم می­باشد. در اغلب مقالات تحقیقاتی دانشگاهی، نوشتن یک یا دو پاراگراف مبسوط برای نتیجه ­گیری کافی است، اگر چه گاهی لازم است سه پاراگراف یا بیشتر از آن هم نوشته شود.

اگر بخش نتیجه ­گیری خوب نوشته شود، به خواننده نشان می­دهد که شما مسئله درک خوبی از مسئله تحقیقاتی خود دارید. نتیجه ­گیری باید شامل بخش ­های زیر باشد:

1-برای آخرین بار مسائلی که در مقاله بدان پرداخته ­اید را مطرح کنید. دقیقاً همانطور که در مقدمه، اولین تاثیر را بر خواننده خود می­گذارید، در نتیجه ­گیری این شانس را دارید که آخرین تاثیر را بر او بگذارید. به عنوان مثال می­توانید با برجسته­ کردن یافته­ های کلیدی بخش تحلیل و نتایج یا با ذکر اهمیت یا نتایج پیش­بینی نشده کار خود، این تاثیر را بگذارید.

2-تفکرات خود را جمع­بندی کنید و برتری مطالعه خود را بیان کنید. نتیجه­ گیری این فرصت را به شما می­دهد که به شکل مختصر به سوال «خوب که چی؟» پاسخ بدهید (یا  اینکه دوباره بر این جواب تاکید کنید) و برای این کار باید بگوئید که تحقیق شما نسبت به تحقیقات پیشین ارائه شده در این حوزه، چه دستاورد جدیدی دارد؟

3-بیان کنید که در مطالعه خود، چه شکافی در مطالعات موجود را پوشش داده ­اید. شما می­توانید در نتیجه­ گیری، شکافی را که در مطالعات پیشین شناسایی کرده ­اید (در بخش مرور مقالات باید بدان پرداخته باشید) و نحوه رفع آن را شرح دهید.

4-اثبات اهمیت ایده­ های خودتان. خجالت نکشید. نتیجه ­گیری به شما این فرصت را می­دهد که تاثیر و اهمیت یافته ­های خود را به وضوح بیان کنید.

5-روش ­های تفکر جدید یا توسعه یافته خود راجع به آن مشکل تحقیقاتی را بیان کنید. این کار به معنی ارائه اطلاعات جدید نیست (که نباید صورت گیرد) بلکه رویکردهای خلاقانه و بینش جدیدی برای قالب­ بندی یا زمینه­ سازی مسئله تحقیقاتی بر اساس نتایج مطالعه خود ارائه کنید.

کارکرد بخش نتیجه ­گیری، بیان مجدد مباحث اصلی است. این بخش، قوت مباحث اصلی شما را به خواننده یادآوری می­کند و مهمترین شواهدی که در تایید مباحث بدست آورده ­اید را مجدداً بیان می­کند. با بیان واضح زمینه، پیش­زمینه و لزوم بررسی مسئله تحقیقاتی این کار را انجام دهید؛ مثلاً وجود مشکل، عدم توافق یا شکاف در مقالات را بیان کنید. با این وجود، اطمینان حاصل کنید که نتیجه­ گیری شما، تنها به صورت جمع­بندی یافته ها نباشد. در این صورت تاثیر بحث ­هایی که در مطالعه خود انجام داده ­اید، کاهش می­یابد.

•       نتایج را به زبان ساده و شفاف بیان کنید. هدف مطالعه خود را مجدداً بیان کنید و سپس بگویید که یافته­ های شما چه تفاوتی با یافته­ های پیشین دارند یا از کدامیک از یافته­ های پیشین را تایید می­کنند و چرا [یعنی سهم مطالعه شما در تحقیقات کلی انجام شده در این حوزه چیست؟]
• نتیجه­ گیری نباید تنها به صورت بیان مجدد نتایج یا بحث درباره نتایج باشد. بلکه باید تلفیقی از نتایج بیان شده در مقاله ارائه شود به گونه ­ای که همه نتایج در کنار هم، مسئله تحقیقاتی را پاسخ دهند و هدف کلی مطالعه را نشان دهند.
• ایده ­هایی برای تحقیقات آتی بیان شود، البته اگر پیشتر در بخش بحث مقاله ارائه نشده باشند. وقتی در مورد نیاز به تحقیقات آتی صحبت می­کنید، خواننده به درک عمیق شما از مسئله تحقیقاتی پی می­برد.

1-اگر مباحث یا هدف مقاله شما پیچیده است، ممکن است لازم باشد مباحث خود را برای خواننده جمع­بندی کنید.

2-اگر قبل از نتیجه­ گیری، اهمیت یافته­ های خود را شرح نداده ­اید یا به صورت استقرائی پیش رفته ­اید، در انتهای مقاله خود، نکات کلیدی را بیان کرده و اهمیت آن را شرح دهید.

3-مطالبی که در مقدمه بیان شده است یا در متون شرح داده شده برای داده ­ها ارائه شده است، به صورت کلی و تیتروار در نتیجه­ گیری بیان کنید.

در بخش نتیجه­ گیری، باید مسئله تحقیقاتی شما مجدداً به صورت استقرایی و قانع ­کننده بیان شود، با در نظر داشتن این نکته که اکنون خواننده، اطلاعات کامل راجع به مقاله شما دارد. بسته به رشته­ ای که در آن فعالیت می­کنید، بخش نتیجه ­گیری مقاله شما می­تواند بازتاب شواهد ارائه شده یا مسئله اصلی مورد بررسی باشد. با این وجود، اینکه بخواهید تفکرات خود را راجع به تحقیقاتی که انجام داده­ اید بیان کنید، بستگی به این دارد که استاد شما از شما بخواهد که به چه صورت شواهد خود را بیان کنید.

نکته: اگر از شما خواسته شود که تفکرات خود را راجع به مسئله بیان کنید، به این معنی نیست که گمانه ­زنی ­های نادرست انجام دهید. ارائه تفکر خود به این معنی است که شما به عنوان یک نویسنده تلاش کنید که مسئله را عمیق­تر درک کنید نه اینکه درباره نتایج احتمالی، حدس بزنید یا سناریوهایی ارائه کنید که شواهد مطالعه آنها را تایید نکرده است.

اگرچه نتیجه گیری موثر باید شفاف و استقرایی باشد، اما لازم نیست که به صورت مجهول نوشته شود یا فاقد جملات متقاعد کننده باشد. استراتژی­های زیر می­تواند به شما کمک کند که بخش نتیجه گیری خود را به گونه ­ای ارتقا دهید که تنها به صورت خلاصه ای از نکات مهم مقاله نباشد.

1-اگر در مطالعه خود با یک مسئله جدید سروکار دارید، به خواننده درباره عواقب عدم توجه به این مسئله هشدار دهید.

2-دوره یا دوره ­های خاصی که در صورت انجام آنها، این مسئله ویژه در عمل رفع شود را توصیه کنید.

3-یک نقل قول یا نظر تخصصی که پیشتر در مقاله خود بدان اشاره کرده­ اید را بیان کنید تا اعتبار نتایجی که بدان رسیده­ اید را نشان دهید (می­توانید از بخش مرور مقالات کمک بگیرید).

4-نتایج تحقیقات خود را به گونه ­ای شرح دهید که اقدامات لازم به وضوح مشخص باشند یا اضطرار تغییر شرایط ملموس باشد.

5- آمار کلیدی، حقایق یا تصویر بصری را مجدداً بیان کنید تا بر هدف غایی مقاله خود تاکید کنید.

6-اگر رشته شما به گونه­ ای است که می­توانید نظرات شخصی را بازتاب دهید، نظر نهایی خود را با جمله ­ای که مشخص شود از تجربیات زندگی خود به دست آورده­ اید بیان کنید.

7-به حکایت، مثال یا نقل قولی که در مقدمه خود بدان اشاره کرده ­اید بازگردید اما اینبار درکی که بر اساس یافته ­های مطالعه شما به آن اضافه شده را بیان کنید، از تفسیر نتایج خود برای ارائه روش­ های جدید و مهم استفاده کنید.

8-یک پیام ماندگار به شکل یک جمله قوی و استقرایی به خواننده بدهید تا درباره مقاله شما همواره به خاطر داشته باشد.

عدم مختصرنویسی. بخش نتیجه­ گیری شما باید مختصر باشد و به ذکر نکات بپردازد. نتیجه­ گیری­ هایی که خیلی طولانی هستند، معمولاً حاوی مطالب غیرلازم هستند. در نتیجه­ گیری نباید جزئیات مربوط به روش یا نتایج بیان شود. اگرچه جمع­بندی ای از آنچه درباره تحقیقات یاد گرفته ­ایم بیان می­ شود اما این جمع­بندی باید مختصر باشد، زیرا در نتیجه ­گیری تنها بر یافته­ ها، ارزیابی­ ها، ادراک ها و شکل­ های دیگر تحلیلی که انجام داده ­ایم تاکید می­شود.

عدم بیان مسئله در حالت کلی­تر. در مقدمه، کار شما این بود که از حالت کلی [حوزه مطالعاتی] به حالت تخصصی [مسئله تحقیقاتی] بروید. با این وجود، در نتیجه­ گیری، کار شما این است که از یک بحث تخصصی [مسئله تحقیقاتی] به حالت کلی بازگردید [یعنی بگویید که کار تحقیقاتی شما، درک جدیدی از مسئله ایجاد کرده یا شکاف تحقیقاتی مهمی را پر کرده است]. به طور خلاصه، شما در نتیجه­ گیری، تحقیقات خود را در یک حوزه بزرگتر بیان می­کند [مقاله خود را به صورت یک ساعت شنی تصور کنید که با یک مقدمه کلی شروع می­کنید و مقالات را مرور می­کنید، سپس یک تحلیل ویژه و بحث راجع به آن انجام می­دهید، دوباره با یک جمع­بندی کلی از نتایج و اهمیت مطالعه کار را پایان می­دهید.]

عدم بیان مشکلات و مسائل منفی. هرگز نباید جنبه­ های منفی فرایند تحقیقاتی خود را نادیده بگیرید. مشکلات، معایب و چالش ­هایی که در کار مطالعاتی شما ایجاد می­شد نیز باید به صورت روشی برای سنجش نتیجه کلی شما جمع­بندی شود. اگر شما نتایج منفی یا بدست آورده­ اید [یعنی یافته ­هایی که اعتبار آنها خارج از زمینه تحقیقاتی است]، باید آنها را نیز در بخش نتایج گزارش کنید و درباره تاثیرات آنها در بخش «بحث» مقاله خود بحث کنید. در نتیجه ­گیری، جمع­بندی نتایج منفی را بیان کنید و اهمیت آنها را توضیح دهید و بگوئید که چگونه این موارد می­توانند پایه­ ای برای تحقیقات بعدی باشند.

عدم ارائه یک جمع­­بندی شفاف از آنچه بدست آمده است. برای اینکه بتوانید نشان دهید که تحقیقات شما چه تناسبی با حوزه مطالعاتی [ و در حالت کلی، جهان] دارد، باید نقش این تحقیقات در تولید دانش و یا ایجاد درک جدیدی از مسئله تحقیقاتی را بیان کنید. این بخش از نتیجه ­گیری باید به اندازه چند جمله باشد.

عدم انطباق اهداف تحقیقاتی. معمولاً در علوم اجتماعی، ممکن است اهداف تحقیقاتی در طول انجام مطالعه تغییر کند. این امر مشکل ساز نیست مگر اینکه فراموش کنید که به عقب برگردید و اهداف اصلی خود را در مقدمه اصلاح کنید. وقتی این تغییرات ایجاد شد، باید آنها را به گونه ­ای مستند کنید که به دقت نشان دهد که شما اکنون در حال انجام چه کاری هستید [نه کاری که در شروع تحقیقات به دنبال آن بودید].

مقاومت در برابر حس عذرخواهی از خواننده. اگر حوزه تحقیقاتی خود زمانی را سپری کنید، احتمالاً اطلاعات خوبی راجع به آن بدست خواهید آورد [شاید حتی بیشتر از استاد خودتان]. با این وجود، زمانی که نوشتن آن را به پایان می­برید، ممکن است درباره آنچه بدان دست یافته ­اید تردید پیدا کنید. تردیدها را کنار بگذارید! اعتبار خود را با کاربرد جملاتی مانند «این تحقیقات، فقط یک رویکرد برای بررسی مسئله است؛ ممکن است روش­های بهتر دیگری برای این کار باشد و ...» زیر سوال نبرید. لحن کلی نتیجه­ گیری شما باید در ذهن خواننده اطمینان ایجاد کند.